Naszą historyczną podróż zwiedzania ewangelickich kościołów łaski rozpoczęliśmy od Kożuchowa, potem odwiedziliśmy Żagań. Tym razem kierujemy się do Jeleniej Góry. Nasz docelowy obiekt zwiedzania jest położony w centrum miasta przy ulicy 1 Maja 45. Jest to największa budowla sakralna Jeleniej Góry. Od momentu jej wybudowania do roku 1947 była to świątynia kościoła ewangelicko-ausburskiego. Obiekt nie uległ zniszczeniu podczas ostatniej wojny światowej czy dewastacji po jej zakończeniu, został zachowany do dnia dzisiejszego w doskonałym stanie. Od 1948 roku został przejęty przez kościół rzymskokatolicki i stał się Kościołem Garnizonowym Wojska Polskiego.
Informacje historyczne
Po dotarciu nauk reformacyjnych kościoła byłego mnicha augustiańskiego doktora teologii Marcina Lutra większość mieszkańców Jeleniej Góry dokonała konwersji odchodząc od kościoła rzymskokatolickiego i przyjęło wyznanie augsburskie stając się częścią kościoła ewangelicko-augsburskiego.
W trakcie trwania wojny trzydziestoletniej (1618-1648) rozpoczął się okres rekatolizacji (kontrreformacji). Odebrano kościołom protestanckim wszystkie ich świątynie na terenie Śląska, duchownych wygnano i zabroniono praktykować wszelką działalność kościelną pod groźbą kar. Takie działania wprowadził cesarz Ferdynand III Habsburg na ziemiach mu podległych, który ogłosił, że jedynie wyznanie rzymskokatolickie jest dozwolone. Prześladowani chrześcijanie spotykali się potajemnie na modlitwy i nabożeństwa w lasach tzw. kościoły leśne, w domach albo udawali się w uciążliwą podróż do kościołów granicznych i ucieczkowych za granicę do Saksonii w Pobiednej, Wolimierzu, Giebułtowie, Wieży Dolnej lub Górnej, Biedrzychowic lub Twardocic i Pielgrzymki w księstwie legnickim, w którym wolność religijna była zachowana do śmierci ostatniego piastowskiego władcy wyznania kalwińskiego Wilhelma IV (1675). Takie podróże wiązały się z niebezpieczeństwem kar finansowych, uwięzieniem, tortur fizycznych i psychicznych. Gdy intensywność prześladowań protestantów nie ustawała, za prześladowanymi chrześcijanami wstawił się król Szwecji Karol XII Wittelsbach, który zawarł z cesarzem Józefem I Habsburgiem umowę zwaną „recesem egzekucyjnym” w dniu 27.01.1709 roku we Wrocławiu (aneks do ugody altransztadzkiej), na mocy której cesarz wydał zezwolenie na wybudowanie sześciu Kościołów Łaski.
Informacje o budynku
Po uzyskaniu zgody prawnej ze strony cesarza na budowę świątyni 22.04.1709 roku starosta księstwa świdnicko – jaworskiego wyznaczył działkę pod budowę na Przedmieściu Wojanowskim na polu Kämmera. Cena jaką musieli parafianie jeleniogórscy uiścić za okazaną łaskę cesarza za budowę świątyni była najwyższa z pośród sześciu miast, które taką zgodę uzyskały. Architektem świątyni był szwed Martin Frantz, który zgodnie z poleceniem fundatorów miał zaprojektować świątynię w Jeleniej Górze na wzór świątyni św. Katarzyny w Sztokholmie. Głównymi fundatorami byli zamożni ewangelicy kupcy i mieszczanie Jeleniej Góry.
Zanim wzniesiono murowaną świątynię postawiono dużą drewnianą budowę i w niej rozpoczęto prowadzić regularne nabożeństwa. Na jednym z pierwszych nabożeństw pod gołym niebem zgromadziło się 24 tysiące ewangelików słuchających kazania pastora Gottfrieda Edelmanna z Lubania. Kamień węgielny został położony 4 czerwca 1709 roku. Oficjalne otwarcie kościoła łaski w Jeleniej Górze miało miejsce 9 maja 1718 roku.
Kościół został zbudowany na planie krzyża greckiego, dlatego pierwsza nazwa kościoła była „Pod krzyżem Chrystusa”. Posiadał ponad 4000 miejsc siedzących, a mogło się w nim zgromadzić nawet 10 000 osób. Barokowe wnętrze kościoła łaski zachwyca swym pięknem i bogactwem wyrażając stan zamożności fundatorów. Wewnątrz znajdują się trzy piętra empor zdobione scenami biblijnymi podobnie jak sklepienia.
Najbogatszy fundator, słynny kupiec jeleniogórski Christian Gottfried Mentzel ufundował organy, ołtarz i ambonę. Organy jeleniogórskiego kościoła łaski są uważane za jedyny wyjątek tego typu w skali kraju, ponieważ gra na nich symuluje całą orkiestrą symfoniczną. Posiadają one około 4500 piszczałek.
Spacerując wokół kościoła w murze otaczającym świątynię umiejscowiono kilkadziesiąt ocalałych płyt nagrobnych z nieistniejącego cmentarza ewangelickiego. Ponadto podziwiać można okazałe kaplice grobowe kupców i mieszczan jeleniogórskich.
Cały kompleks parafii oprócz kościoła i cmentarza składał się ze szkoły, domu pastora, domu kantora i budynków gospodarczych. Nowo powstała parafia obejmowała trzy miasta i 80 wsi. Posługę duszpasterską w kościele łaski pełniło kilkudziesięciu duchowych. Pierwszym pastorem był Johann Neunherz, autor licznych pieśni o tematyce biblijnej. Służył dla swoich wiernych przez 28 lat. Mówiono on nim, że był tak zapracowany, że nie miał czasu na sen.
Linki
Artykuł Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
Artykuł „Kościoły Łaski na Śląsku”.
Rocznica 300-lecia Kościołów Łaski – artykuł.
Przewodnik po zabytkach reformacji na Łużycach Górnych i Dolnym Śląsku.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
-
Kościół Łaski w Jeleniej Górze.
0 komentarzy