Miejscowość położona nad rzeką Kwisą, granicząca z Gryfowem Śląskim, była przez wiele lat ważnym ośrodkiem rozwoju pietyzmu na Łużycach Górnych w Saksonii. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej stała się miejscowością graniczną między Saksonią a Śląskiem.
Pastorówka w Wieży Dolnej
Wieża rozciąga się wzdłuż drogi nr. 360 w kierunku Mirska. Jako wieś nie odznacza się niczym szczególnym od wielu innych wsi tego regionu, kilkadziesiąt domów, jedne nowe, drugie starsze, ładne widoki na starówkę Gryfowa Śląskiego, góry Izerskie itp.
Zabytki i historia
Nie zachowały się żadne obiekty sakralne, jedynie ruina starego cmentarza ewangelickiego w górnej części wsi. Po zakończeniu II Wojny Światowej stały jeszcze dwa kościoły ewangelickie w Wieży Górnej i Dolnej oraz pałac z majątkiem. Po kościele z Dolnej Wieży pozostał plac otoczony drzewami na którym stał z fragmentem drogi z kostki, która do niego prowadziła. Drugi kościół był zlokalizowany przy cmentarzu.
Pierwsze wzmianki historyczne o istnieniu wsi pochodzą z końca XIII w. Przed 1945 rokiem Wieża była podzielona na dwie części: Nieder-Wiesa (Wieża Dolna) i Ober-Wiesa (Wieża Górna). Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej (1618-1648) na Śląsku rozpoczęła się okrutna kontreformacja w ramach której odebrano ewangelikom około 1200 kościołów i zabroniono prowadzenia wszelkich kultów religijnych. Od tego momentu Wieża stała się ważnym ośrodkiem religijnym na terenie Saksonii.
Istniejący kościół w Wieży Górnej zwany „kościołem ucieczkowym” stał się miejscem duchowego pokrzepienia dla ewangelików z różnych części Śląska i Czech. Gdy w Gryfowie Śląskim został odebrany ewangelikom kościół, wtedy Radni Miasta i mieszkańcy sfinansowali i wybudowali w 1669 r. okazały kościół w Dolnej Wieży, który zaczął służyć ich potrzebom. Kościół ten nazywany był „kościołem granicznym”.
Mieszkańcy Gryfowa Śląskiego, aby wziąć udział w nabożeństwach ewangelickich za granicą, musieli łamać cesarski dekret zakazujący uczestnictwa w nabożeństwach. Potajemnie przedostawali się przez górską rzekę Kwisę, a złapani przez austriackie wojska cesarskie płacili wysokie kary, często byli torturowani i poddawani rekatolizacji. Taka sytuacja panowała do 1740 roku, gdy Śląsk stał się częścią Prus, wtedy nastąpiła wolność wyznania.
Kościół w Dolnej Wieży stał się miejscem ożywienia religijnego, znanego jako centrum rozwoju pietyzmu na Łużycach Górnych. W tym miejscu powstało bardzo wiele pieśni religijnych, powstał wzór spotkań modlitewnych, grup domowych i biblijnych, które stały się wzorcem dla nowo powstających grup pietystycznych i gmin Braci Morawskich na terenie Łużyc Górnych i poza ich granicami. Wielokrotnie kazania trwały od 5 rano do 15, gdy gromadzili się ludzie głodni Słowa Bożego i szukający realności Bożej. Więcej informacji na ten temat podam w następnym wpisie.
Autor pieśni z Wieży Dolnej
Najbardziej znanym w całym świecie mieszkańcem z Wieży (i Gryfowa Śląskiego), był pastor Johann Christoph Schwedler (1672 -1730), który pełnił posługę duszpasterską w kościele w Dolnej Wieży.
Był żarliwym pietystą i chwalcą Boga Ojca i Jezusa Chrystusa. Napisał około 800 pieśni śpiewanych do dzisiaj po całym świecie oraz założył sierociniec. Był bliskim przyjacielem hrabiego Nikolausa von Zinzendorf z Herrnhut, który znany jest obecnie w całym świecie chrześcijańskim jako „ojciec współczesnych misji”.
Z całego zbioru pieśni pastora Schwedlera w języku polskim udało mi się znaleźć tylko jedną „Chcesz-li wiedzieć, co ja wiem”. Znajduje się ona w Śpiewniku Pielgrzyma pod nr. 322 (str. 208).
mapka lokalizacji miejscowości
Przewodnik po zabytkach reformacji na Łużycach Górnych i Dolnym Śląsku.
-
zaniedbane i smutne
-
Wieża, początek wsi
-
widok na zamek Gryf
-
widok na miasto Gryfów Śl.
-
Bogactwo przeszłości, świadectwo - złotymi literami napis - 1 Tymoteusza 6.12
-
tak wygląda każy segment cmentarza
-
ślady dewastacji
-
stary cmentarz ewangelicki
-
smutne...
-
smutne
-
ruiny cmentarza ewangelickiego
-
pomnik nagrobny, ciekawy projekt
-
płyta nagrobna
-
plac dawnego kościoła w Wieży Dolnej
-
Wieża Dolna.
-
ocalałe dwa nagrobki w murze cmentarnym
-
obecnie bezimienne groby
-
nagrobki
-
mur cmentarny
-
miejsce kościoła w Wieży Górnej, przy cmentarzu
-
-
fragmenty muru cmentarnego
-
epitafium
-
dziedzictwo przeszłości
-
drugi ocalały nagrobek, złotymi literami napis - 1 Tymoteusza 6.12
-
dawna droga wjazdowa na plac kościoła w Wieży Dolnej
-
dawana szkoła ewangelicka
-
zdewastowany pomnik
-
Wieża Dolna
Linki:
- Kościół w Dolnej Wieży w pełnej okazałości
- Widok na kościół w Dolnej Wieży
- Wnętrze kościoła w Dolnej Wieży
- Kościół w Dolnej Wieży
- Archiwalne widokówki i zdjęcia Wieży – należy po lewej stronie wybrać miejscowość Wieża
- Archiwalne zdjęcia Wieży z archiwum w Niemczech– zdjęcia pastorów, kantorów, kościołów w Górnej i Dolnej Wieży, obrazy z kościoła w Dolnej Wieży
Albrecht von Wallenstejn to także postać, która ma związek z tymi okolicami. Tu odnoszę do wycinka historii z tego okresu: http://mirsk.eu/dotknac-historii/ , warto sobie poczytać o księciu węgierskim i o wojnie trzydziestoletniej.
Dziękujemy. Pozdrawiam.