Kontynuując podróż w odkrywaniu historii mało znanej, tym razem udajemy się do wsi Wolimierz (niem. Volkersdor). Miejscowość położona jest w gminie Leśna, w powiecie lubańskim, u podnóża Gór Izerskich, niedaleko Świeradowa-Zdroju. Do odwiedzenia Wolimierza zainspirowała nas historia jego powstania oraz istniejące zabytki.
Krótko o historii
Powstanie miejscowości, podobnie jak wielu innych okolicznych wsi na Łużycach Górach, związane jest z konsekwencjami trwania i zakończenia wojny trzydziestoletniej (1618-1648). W miejscu, gdzie istniała dzika puszcza osiedliła się pierwsza fala emigrantów z Czech. Byli nimi chrześcijanie ewangeliczni, którzy tutaj znaleźli schronienie i wolność religijną. W różnych informatorach turystycznych spotykamy także pojęcie egzulanci (wygnańcy) jako nazwę zastępczą przybyłych Czechów. Przyczyny ich wygnania zostają w większości nieporuszane. Ich emigracja spowodowana była prześladowaniami za sprawą katolickiej kontrreformacji w całych Czechach. Druga fala emigrantów osiedliła się w Wolimierzu na przełomie XVII i XVIII wieku. Byli nimi protestanccy chrześcijanie ze Śląska, z takich wsi jak Sobieszów, Bukowiec, Karpniki i Jagniątków. Przeprowadzili się zaledwie 50 km na zachód, ale był to już inny kraj – Saksonia. Przyczyna ich emigracji była taka sama jak w przypadku pierwszej grupy.
Wolimierz powstał na terenie należącym do porucznika Grzegorza Meurera. W roku 1654 istniał młyn i 11 budynków mieszkalnych, a już w 1659 roku osada powiększyła się o kolejne 22 budynki. Liczebność wsi w 1672 roku wynosiła 58 osób, a w 1942 roku 924 osób. Mieszkańcy utrzymywali się głównie z pracy na roli, hodowli zwierząt, bielenia i produkcji przędzy oraz tkactwa. Wolimierz uniknął skutków działań II wojny światowej, dlatego zabytki miejscowości zachowały się w dobrym stanie.
Zabytki
Najcenniejszym i najstarszym zachowanym obiektem jest dawny kościół ewangelicki (obecnie rzymskokatolicki) wybudowany przez pierwszych mieszkańców w latach 1664-1668, a następnie gruntownie przebudowany w latach sześćdziesiątych XIX wieku. Pierwszym pastorem był Jeremiasz Seibeth. Innymi znanymi pastorami pełniącymi posługę duszpasterską w zborze w Wolimierzu byli:
- Gottfried Gerber
- Christoph Schnabel
- Abraham Schnabel
- Gottfried Weist
- Carl Gottfried Friezsche
- Johann Gottfried Hössel
- Ferdinand Siegemund Friezsche
- Christian Gotthelf Voigt
- Carl Gottlieb Frietzsche
- Christoph Benjamin Klos
- Elias Lehmann
- Christian Gottlieb Foerster
- Carl Wilhelm Franz
Obiekt pełnił rolę kościoła granicznego po wojnie trzydziestoletniej, służąc dla chrześcijan ewangelicznych ze Śląska, którzy przybywali z Mirska, Piechowic, Sobieszowa i Rębiszowa, gdyż po zakończeniu wojny trzydziestoletniej w ich miejscowościach odebrano im kościoły, pastorów wygnano, a wszelki kult religijny dla protestanckich chrześcijan był zakazany. Taki stan istniał przez prawie 100 lat, do 1741 roku, gdy Śląsk znalazł się pod panowaniem Prus. Ciekawym elementem kościoła jest tablica informacyjna nad wejściem głównym upamiętniająca datę oddania budynku sakralnego do użytku dla mieszkańców.
Innymi cennymi zabytkami są epitafia, znajdujące się na dawnym ewangelickim cmentarzu przykościelnym, ulokowane w murze wokół cmentarza i kilka dobrze zachowanych grobowców. Wiele płyt nagrobnych choć zachowanych w dobrym stanie, to z powodu wieku i działania warunków atmosferycznych są mało czytelne. Epitafia poświęcone są pamięci pastorów i ich rodzin (np. pastor Christoph Schnabel, pastor Gottfried Weist) oraz mieszkańcom Wolimierza. Dla zainteresowanych tą tematyką odsyłam do strony o epitafiach Wolimierza w linku poniżej, zawierającym zdjęcia i tłumaczenie treści na język polski.
W Wolimierzu można zobaczyć typowe dla tego regionu Polski zabytkowe łużyckie domy przysłupowe. Wiele z nich nie tylko ocalało, ale są odremontowane i zadbane.
Linki
Stare zdjęcia i mapa Wolimierza.
Przewodnik po zabytkach reformacji na Łużycach Górnych i Dolnym Śląsku.
0 komentarzy