Historia ruchu zielonoświątkowego i odnowy charyzmatycznej – rozmowa z pastorem Wojciechem Włochem

Andrzej Mytych: Mam przyjemność rozmawiać z Wojciechem Włochem, pastorem, historykiem, religioznawcą. Chciałem skorzystać z okazji i porozmawiać o książce, którą mam w swojej bibliotece Historia ruchu zielonoświątkowego i odnowy charyzmatycznej. Wojciech był redaktorem naukowym polskiego wydania. Opowiedz w jaki sposób ta książka pojawiła się na naszym rynku.

Wojciech Włoch: Na polskim rynku nie mamy wielu pozycji na temat historii, czy teologii ruchu zielonoświątkowego, odnowy charyzmatycznej. Z racji moich zainteresowań, od jakiegoś czasu myślałem, że dobrze byłoby przygotować taką książkę na polski rynek wydawniczy.

Przez pewien czas szukałem pozycji, która mogłaby być dobra dla naszego czytelnika. Trafiłem na książkę profesora Vinsona Synana. Ta niezwykła książka ukazała się na stulecie wydarzeń w Topeka (1901 rok), które symbolicznie uważa się za początek międzynarodowego, światowego ruchu zielonoświątkowego, ruchu charyzmatycznego. Byłem pod wrażeniem sposobu, w jaki została potraktowana historia obecnie największego ruchu religijnego na świecie, ruchu w ramach chrześcijaństwa, który według badaczy obejmuje obecnie 600 milionów osób spośród wszelkich denominacji chrześcijańskich.

Prof. Synan odniósł się entuzjastycznie do tego pomysłu. Z tego co mi wiadomo polskie tłumaczenie to trzecia edycja tej książki. Oryginalnie ukazała się w języku angielskim, później było tłumaczenie hiszpańskie, a następne polskie. Dzięki przychylności prof. Synana, wydawnictwa amerykańskiego oraz naszego kościoła udało się zdobyć fundusze.

W Polsce książka ukazała także z okazji okrągłej rocznicy, 5 lat później po setnej rocznicy wydarzeń przy Azusa Street w Los Angeles.

AM: Miałeś okazję poznać autora osobiście. Powiedz, kim on jest?

WW: Miałem okazję poznać autora osobiście, co więcej przyjął nasze zaproszenie, aby przyjechać do Krakowa na konferencję naukową. Zorganizowaliśmy w 2006 roku, z okazji stulecia wydarzeń przy Azusa Street konferencję naukową, na którą przyjechało ponad dwudziestu naukowców ze Stanów Zjednoczonych, Niemiec i Polski, z bardzo różnych środowisk, z bardzo różnych dyscyplin. W czasie tej konferencji prof. Synan miał swoje wystąpienie, odbyła się również prezentacja polskiego wydania książki.

Prof. Synan to niezwykły człowiek. Z jednej strony jest zaangażowany osobiście w światowy ruch zielonoświątkowy, był liderem jednego z najstarszych istniejących kościołów zielonoświątkowych Holiness Pentecostal Church. Kościół ten wywodzi się z przebudzenia, które zapoczątkowało ruch zielonoświątkowy na początku XIX wieku w Stanach Zjednoczonych. Z drugiej strony jest niezwykłym badaczem, uznawanym w wielu różnych środowiskach oraz kręgach naukowych i kościelnych. Szczególnie zajmuje się badaniem początków ruchu uświęceniowego, zielonoświątkowego.

Prof. Synan jest też jednym z liderów światowego ruchu charyzmatycznego. W latach 80. i 90. w Stanach Zjednoczonych rozpoczęły się spotkania przedstawicieli ruchu zielonoświątkowego charyzmatycznego, które grupowały charyzmatyków od klasycznych kościołów zielonoświątkowych po charyzmatyków katolickich, prawosławnych. Prof. Synan był jednym z liderów tego ruchu i jednym z organizatorów konferencji, które odbywały się w tamtych czasach.

Na naszą konferencję przybył również ksiądz Peter Hocken, który jest jednym z  liderów katolickiej światowej odnowy charyzmatycznej. Wspólnie organizowali konferencje w Stanach Zjednoczonych w latach 70. i 80. Spotkali się w Krakowie, zupełnie niespodziewanie. Ksiądz Hocken jest autorem jednego z rozdziałów, znajdujących się w tej książce, poświęconego katolickiej odnowie charyzmatycznej. Mieliśmy dwóch autorów na naszej konferencji. To było dla nas niezwykłe spotkanie i lekcja tego, co dzieje się w światowym ruchu zielonoświątkowym i ruchu charyzmatycznym.

AM: Wspomniałeś o różnych autorach, jest w tej książce również wątek poświęcony Polsce. Możesz powiedzieć coś na ten temat, jesteś jednym z współautorów.

WW: Wcześniej powiem parę słów na temat układu książki. Jest pracą zbiorową. Prof. Synan zaprosił do tego projektu badaczy, reprezentujących różne nurty kościelne. Starał się, aby przegląd autorów był interdyscyplinarny, mamy historyków, socjologów, teologów. Wachlarz autorów i tematyki jest bardzo szeroki. Rozdziały poświęcone są różnym nurtom. Jest rozdział dotyczący katolickiej odnowy charyzmatycznej, jak również rozdział napisany przez dwóch socjologów na temat fenomenu rozwoju ruchu zielonoświątkowego w Ameryce Łacińskiej. Są rozdziały na temat misji, roli kobiet, roli afro amerykanów w ruchu zielonoświątkowym.

Gdy zobaczyliśmy, że książka ma taki układ, razem z prof. Zbigniewem Paskiem religioznawcą, który zajmuje się  badaniem polskiego ruchu zielonoświątkowego, stwierdziliśmy, że nie będzie kompletna jeżeli nie znajdzie się w niej polski akcent. To było wielkie wyzwanie, ponieważ próba podsumowania tego, co działo się w Polsce i nadal się dzieje nie była łatwa.

Zdecydowaliśmy się przygotować przegląd, który rzuci pewne światło na historię ruchu zielonoświątkowego, a także pokaże to niezwykłe zjawisko. Polski ruch zielonoświątkowy, charyzmatyczny jest procentowo bardzo niewielki, ale z drugiej strony bardzo ciekawy i szeroki. Możemy zobaczyć, że odbicia tego wszystkiego, co dzieje się na świecie mamy w Polsce. Chcieliśmy to pokazać i zachęcić, aby w przyszłości badacze kontynuowali te wątki.

AM: Do kogo skierowana jest ta książka, kto powinien być czytelnikiem?

WW: Książka skierowana jest do wielu środowisk. Nie mamy opracowań dotyczących fenomenu ruchu zielonoświątkowego, ruchu charyzmatycznego. Chcieliśmy dać badaczom do ręki narzędzie, które pomogłoby im w dalszych pracach.

Na rynku ukazują się pozycje socjologiczne, czy teologiczne, a autorzy nie znając światowego kontekstu i nie wiedząc, co dzieje się w ruchu zielonoświątkowym często powielają pewne błędy. Ma to im pomóc we właściwym traktowaniu tego tematu.

Książka nie jest napisana niezrozumiałym językiem, pomimo tego iż niektóre rozdziały noszą charakter pracy naukowej. Jest napisana bardzo przystępnie. Może więc być bardzo interesująca dla osób, które są uczestnikami ruchów zielonoświątkowych, charyzmatycznych, ponieważ kwestia poznania historii, teologii, swoich korzeni i tego, co dzieje się na świecie jest czymś, co może pomóc w zbudowaniu własnej tożsamości i pokazać jakiego zjawiska jesteśmy częścią.

Kiedy patrzymy na to, co dzieje się w światowym chrześcijaństwie w przeciągu ostatnich stu lat, możemy zobaczyć, że mamy do czynienia z niezwykłym, fascynującym zjawiskiem. Ciekawe jest to, że ten ruch jest niezwykle zróżnicowany od strony teologicznej, organizacyjnej i kulturowej. Mamy do czynienia z czymś, co przekracza wszystkie granice denominacyjne i znajduje swoją formę wyrazu.

Ta książka może być ciekawą lekturą dla wszystkich zainteresowanych tym, co dzieje się w światowym chrześcijaństwie. Nawet jeśli ktoś nie jest częścią ruchu zielonoświątkowego, ruchu charyzmatycznego, nawet jeśli ma krytyczne spojrzenie wobec niego, nie może zaprzeczyć, że kościoły będące częścią ruchu charyzmatycznego bardzo szybko się rozwijają. Badania organizacji misyjnych pokazują, że najszybciej rozwijające się kościoły to te, które reprezentują ruch pentakostalny. Myślę, że ta książka może być interesująca dla szerokiego grona czytelników.

AM: Dziękuję Ci bardzo za rozmowę.