Kontynuując naszą podróż w odkrywaniu mało znanej historii, tym razem udajemy się do miejscowości Herrnhut, aby zwiedzić cmentarz Braci Morawskich, zwany Bożą Rolą. Jest on jednym z najpiękniejszych cmentarzy w Niemczech, taka opinia jest wyrażona w wielu przewodnikach turystycznych, przez samych Niemców i licznych turystów przyjeżdżających z wielu krajów. Nie jest obiektem, który odstrasza zwiedzających, wręcz przeciwnie, zachęca, gdyż wyglądem przypomina zadbany park. Jego architektura i styl stały się oryginalnym wzorcem dla wszystkich cmentarzy Braci Morawskich w Niemczech i na całym świecie. Prostota połączona z elegancją doskonale harmonizują z architekturą miejscowości zwanej „Herrnhuckim Barokiem” wyróżniającym tę, i wszystkie inne miejscowości przez nich założone w XVIII wieku. Ponadto, stał się on inspiracją do budowy wielu cmentarzy przykościelnych i komunalnych w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii itp., z powodów wyżej wspomnianych, ale także czysto praktycznych zasad jego utrzymania.
Krótko o miejscowości
Herrnhut znajduje się w Niemczech, około 30 km od przejścia granicznego w Zgorzelcu. Jest położone przy trasie z Löbau do Zittau.
Miejscowość Herrnhut została założona w dobrach hrabiego Nikolausa von Zinzendorf, który był chrześcijaninem biblijnym. Na świecie znany jest jako „Ojciec współczesnych misji”, czy też „Ojciec Braci Morawskich”.
Początki osady Herrnhut sięgają roku 1722, gdy osiedliła się tutaj pierwsza grupa morawskich chrześcijan, która uciekła z Czech z powodu religijnych prześladowań wszystkich kościołów protestanckich, które nastąpiły w całych Czechach i katolickim imperium Habsburgów po bitwie pod Białą Górą koło Pragi w 1621 roku, a które trwały do połowy XIX w. Najpóźniejszym znanym przykładem grupy przybyłej na Dolny Śląsk są Tyrolczycy z Mysłakowic, którzy z tych samych powodów co wspomniani powyżej Czesi z Moraw, znaleźli wolność religijną w dobrach Króla Prus w Mysłakowicach w 1837 roku.
Pamiętną datą, która zmieniła bieg historii Herrnhut był 13 sierpnia 1727 roku. Mieszkańcy podczas nabożeństwa doświadczyli wylania Ducha Świętego, tak jak apostołowie, pierwsi chrześcijanie, matka Pana Jezusa Chrystusa, Maria oraz jej synowie (bracia rodzeni Jezusa), o czym można szczegółowo przeczytać w Biblii, księga Dzieje Apostolskie 1.12 – 2.13. To doświadczenie w literaturze często jest określane jako „Pięćdziesiątnica Morawian”. Po tym wydarzeniu, mieszkańcy poświęcili się modlitwie non stop 24 godziny na dobę, trwającej 123 lata, i wysłali członków swojej wspólnoty na cały świat, by głosić Dobrą Nowinę o Panu Jezusie, tak samo jak jego pierwsi apostołowie. Ta działalność wspólnoty stała się inspiracją i wzorem dla chrześcijańskich zborów różnych denominacji w następnych pokoleniach.
Powstanie cmentarza
Cmentarz powstał w 1730 roku wraz ze śmiercią pierwszej osoby, którą by ośmioletni chłopiec Hans Beyer, zmarły 20 listopada 1730 roku. Rada Przywództwa wspólnoty w Herrnhut po wspólnych modlitwach, mając silne przekonanie w duchu, że cmentarz ma być świadectwem ich stylu życia, poświęcenia się misji Pana Jezusa Chrystusa, i teologicznego wyznania wiary dla żyjących i następnych pokoleń, określiła charakter i lokalizację cmentarza.
Nazwa cmentarza
Cmentarz nazwano Gottesacker, co dosłownie znaczy Boża Rola, Boże Pole czy Boża Łąka. Każda pochowana osoba na cmentarzu traktowana była i jest jako ziarno siewne na polu Pana Jezusa Chrystusa, które wydało owoc.
Informacje o cmentarzu
Cmentarz został zlokalizowany na południowym zboczu wzgórza Hutberg. Z Herrnhut na cmentarz prowadzi aleja wysypana białym żwirem, wzdłuż której posadzone są lipy. Na teren cmentarza wprowadza nas brama zamknięta od góry łukiem, na którym po obu stronach znajdują się napisy:
od strony wejściowej:
„Christ is auferstanden von den toten” – „Chrystus powstał zmartwych.”
od strony cmentarza:
„Er ist der erstling worden unter denen die da schlafen” – „On jest pierworodnym spośród umarłych.”
Pierwszy kamienny nagrobek o kwadratowym kształcie stał się punktem centralnym, a zarazem punktem przecięcia dwóch osi symetrii cmentarza, wzdłuż których zostały poprowadzone główne aleje. Zdjęcie pierwszego nagrobka widoczne jest w galerii poniżej.
Na cmentarzu znajduje się ponad 6 000 nagrobków. Wszystkie nagrobki są jednakowe, wykonane z kamiennej płyty o kształcie prostokątnym, na których znajdują się imiona i nazwiska zmarłych, daty i miejsca urodzenia oraz śmierci, cytat z Biblii lub wiersz z ulubionej pieśni zmarłego. W ten sposób cmentarz wyraża zasadę wiary, że przed Bogiem Ojcem i Jego Synem Sędzią żywych i umarłych, wszyscy ludzie są równi, że Bóg nie ma względu na osobę.
Cmentarz podzielony jest na kwatery, na których byli chowani osobo mężczyźni i kobiety według daty śmierci. Wszystkie płyty nagrobne znajdują się w równych rzędach i są ułożone na powierzchni ziemi. Zmarli byli chowani w jednakowy sposób, ubrani w białe ubrania, w białych prostych trumnach. Ten sposób pochówku jest w dalszym ciągu kontynuowany dla członków wspólnoty Braci Morawskich.
Wyjątek na cmentarzu stanowią groby rodziny Zinzendorf umiejscowione na głównej alei. Są one większe i wyższe, widoczne z daleka. Nie było ich wolą, aby być pochowanymi w ten sposób, lecz tak jak wszyscy. Jednakże, wspólnota herrnhucka chcąc okazać respekt, szacunek i wdzięczność dla właścicieli ziemskich oraz arystokracji, w ten sposób wyróżniła tę rodzinę.
1 listopada i modlitwa za zmarłych
Święto obchodzone w kościele katolickim 1 listopada jako „Święto zmarłych”, nie jest obchodzone tutaj. Podobnie nie praktykuje się modlitw za zmarłych i do zmarłych pochowanych na tutejszym cmentarzu, gdyż takie praktyki są zakazane w Piśmie Świętym.
Spotkania Wielkanocne
Cmentarz Boża Rola, jak wcześniej wspomniałem, ściśle związany jest z duchowym i teologicznym aspektem życia wspólnotowego Braci Morawskich. Od roku 1732 cała wspólnota przed wschodem słońca w niedzielę wielkanocną spotyka się na cmentarzu, aby wraz z nastaniem świtu dziękować Bogu Ojcu za zmartwychwstanie Jego Syna Jezusa Chrystusa, jako Jedynego Zbawiciela świata przez niego ustanowionego. Jest to czas radowania się z tego faktu, przypominanie o tych co już odeszli, ich życiu i służbie, a także odświeżania pamięci o dniu, który nadejdzie, gdy Zbawiciel przyjdzie ponownie jak zapowiedział, by zabrać ze sobą do jego Wiecznego Domu tych żywych, co na niego oczekują i kochają go całym sercem, i tych co w tej nadziei zasnęli oraz dokonania sądu nad wszystkimi pozostałymi ludźmi.
Charakter sanitarny cmentarza
O dziwo, w dniach dzisiejszych mało kto zwróci uwagę na fakt, że lokalizacja cmentarza poza miejscem zamieszkania, wiązała się także z charakterem czysto sanitarnym, zapobiegającym wszelkiego rodzaju epidemiom. Większość cmentarzy w tamtym okresie znajdowała się na terenie miejscowości wokół budynków kościelnych lub w ich pobliżu. Nie istniały żadne ustalone reguły dotyczące pochówku np. głębokość grobu, po ilu latach można chować ponownie w tym samym miejscu itp. Dlatego w porównaniu z dzisiejszymi cmentarzami były to często miejsca „nie przyjemne” z powodu emisji przykrych zapachów (tzw. wyziewów cmentarnych) od nich dochodzących, szczególnie podczas upalnych dni.
Linki
Herrnhut – miejsce narodzin ruchu misyjnego
Henrietta Catherine von Gersdorf
Christian David, Mojżeszem Morawian
Leonhard Dober, pierwszym misjonarzem z Herrnhut
Pastor Johann Christoph Schwedler
Przewodnik po zabytkach reformacji na Łużycach Górnych i Dolnym Śląsku.
0 komentarzy