W naszej dalszej podróży, odkrywającej historię protestantów (biblijnych chrześcijan), skierujemy się do nieistniejącej miejscowości, która ukryta była wysoko w Górach Izerskich, na wysokości około 850 m n.p.m.
Wielka Izera (niem. Groß-Iser) była przykładem osady założonej przez czeskich protestantów (głównie Braci Czeskich), których zmuszono do emigracji, a tutaj znaleźli schronienie.
Przyczyny emigracji
Wielka fala emigracji protestantów z Czech rozpoczęła się w trakcie wojny trzydziestoletniej (1618-1648, zwana wojną religijną między katolikami a protestantami), największą eskalację osiągnęła po bitwie pod Białą Górą, koło Pragi w dniu 8 listopada 1620r.
Po przegranej bitwie przez protestantów, katoliccy Habsburgowie rozpoczęli terror w Czechach. Dnia 21.06.1621 roku na rynku w Pradze ścięto 27 znamienitych przywódców protestanckich. Sądy wojskowe skazały na śmierć 600 protestantów, będących przedstawicielami rodów czeskich. Stanowili oni elitę społeczną i kulturalną narodu czeskiego, a majątki ich zostały skonfiskowane (stanowiło to ponad 50% wszystkich majątków w Czechach) i przekazane rodom katolickim z Czech, Niemiec, Włoch i Hiszpanii, będących na usługach Habsburgów.
W roku 1623 wygnano wszystkich protestanckich duchownych, a wszystkie kościoły im odebrano. W 1627 roku cesarz Ferdynand II nakazał przyjęcie katolicyzmu przez wszystkich protestantów i rozpoczął proces rekatolizacji na całym terenie królestwa czeskiego. To zadecydowało, że około 150000 z nich wyemigrowało z kraju, a tysiące osiedliło się na terenie Łużyc Górnych w Saksonii, zakładając wiele nowych miejscowości. Liczba ludności w Czechach spadła z 4 milionów do 800 tysięcy, a kraj stracił status niezależnego królestwa i stał się prowincją dziedziczną cesarstwa Habsburgów. Język czeski był niszczony i zakazany, a w miejsce tego wprowadzono germanizację na wszystkich szczeblach funkcjonowania społeczeństwa.
Informacje historyczne o Groß-Iser
Źródła historyczne podają, że pierwszą osobą, która osiedliła się na terenie Hali Izerskiej (później osada Groß-Iser) był chrześcijanin protestancki o imieniu Tomasz, przybyły z Czech, a za datę osiedlenia podaje się rok 1620. Był on pierwszą osobą, która przetarła szlak dla innych prześladowanych protestantów, a w 1630 roku istniała już osada.
Miejsce było trudno dostępne, otoczone gęstym lasem, torfowiskami i bagnami, a wokół istniało zagrożenie ze strony niedźwiedzi i wilków. W okresie zimy klimat i temperatury były podobne do klimatu na Syberii, dlatego nazywane jest do dnia dzisiejszego „Małą Syberią”. W 1740 roku istniała już kaplica, w której mieszkańcy osady i okolicy mieli możliwość swobodnego zgromadzania się, uwielbiania Boga, modlitwy i czytania Biblii. Pierwszym kantorem był Gotfryd Siegert. Pastor przyjeżdżał raz w tygodniu ze Świeradowa-Zdroju. Pierwszą dwuklasową szkołę wybudowano w 1750 roku.
Z końcem XIX wieku Groß-Iser była rozbudowaną miejscowością, w której znajdował się młyn i istniało 38 budynków. Rozbudowa wsi trwała do 1945 roku. Rozciągała się ona na przestrzeni około 5 kilometrów wzdłuż doliny rzeki Izery, która była rzeką graniczną między Niemcami a Czechosłowacją (a przed 1918 r z Austro-Węgrami). Przed rokiem 1945 była to dobrze funkcjonująca wieś z 43 domami, obiektami turystycznymi (dwa schroniska), szkołą, kawiarnią, leśniczówką, remizą strażacką.
Mieszkańcy wraz z rozwojem osady utrzymywali się głównie z hodowli bydła i owiec na własne potrzeby, z pracy w lesie, połowu ryb, licznie występujących w strumieniach, a w późniejszych latach ze świadczenia usług turystycznych.
Po roku 1945 Wielka Izera znalazła się w granicach Polski. Mieszkańcy zostali wysiedleni w tym samym roku. Ze względu na to, że była miejscowością graniczną, położoną w górach, los nie był dla niej tak łaskawy jak dla siostrzanej miejscowości Jizerka w Czechach. Jeszcze w 1953 roku stały rozpadające się puste budynki. W latach 60. XX wieku miejscowość została zniszczona, gdyż Polskie Wojsko uczyniło w tym miejscu strzelnicę. W późniejszych latach wędrowcy na terenie miejscowości znajdowali niewybuchy. Z dawnej osady pozostał tylko jeden budynek dawnej „nowej szkoły” z roku 1938, w którym obecnie mieści się schronisko turystyczne Chatka Górzystów.
Pozostawione fundamenty dawnych budynków przypominają tylko o historii, która minęła bezpotomnie wraz z jej protestanckimi mieszkańcami, dla których Groß-Iser było rajem na ziemi.
Dom nr 209
Dom w XIX wieku należał do rodziny Tapper. Miejsce to stało się inspiracją do powstania bardzo popularnej opery „Wolny strzelec” Carla Marii von Weber. Uważa się, że jest pierwszą narodową operą niemiecką. Jej prapremiera odbyła się w Berlinie w dniu 18.06.1821.
Dzisiaj
Obecnie wielu turystów dociera do tego miejsca, głównie ze względu na bajkowy krajobraz i doskonałą ciszę oraz istniejące schronisko, które doskonale zaspokaja potrzeby gości o każdej porze roku.
Najlepiej i najszybciej dotrzeć jest do hali ze Świeradowa-Zdroju szlakiem niebieskim (około 1.45h) lub z Rozdroża Izerskiego szlakiem żółtym.
Linki
Bitwa pod Białą Górą z Wikipedii.
Przewodnik po zabytkach reformacji na Łużycach Górnych i Dolnym Śląsku.
0 komentarzy