Miesiąc temu udaliśmy się na wycieczkę do miejscowości Łomnica koło Jeleniej Góry, aby zobaczyć postępy w realizacji projektu odbudowy ewangelickiego Domu Modlitwy (tzw. Bethaus) z lat 40-tych XVIII wieku. Uważany jest za ostatni oryginalnie istniejący z ponad 200 wzniesionych na Śląsku.
Ogólne informacje
Obiekt stał we wsi Rząśnik w stanie ruiny z przeznaczeniem do rozbiórki. Właściciele pałacu Łomnica dowiedziawszy się o tym fakcie podjęli w 2008 roku starania, aby uratować ten unikalny zabytek Śląska. Konstrukcja budynku po całkowitym demontażu została przeniesiona do Łomnicy i obecnie jest w procesie odbudowy. Niewątpliwie kościół wzbogaci i urozmaici podniesiony ze stanu ruiny zespół pałacowo-folwarczny.
Z ogólnie dostępnych informacji o tym Domu Modlitwy wiemy, że został wybudowany po 1742 roku. W roku 1919 spłonął i odrestaurowano go ponownie w 1923 roku. Po zakończeniu okresu II Wojny Światowej (1945), gdy Dolny Śląsk przeszedł pod władanie Polski, a niemieccy mieszkańcy zostali wysiedleni, Dom Modlitwy wykorzystywany był jako magazyn. W późniejszych latach, gdy stan techniczny uległ znacznemu pogorszeniu, nie podjęto żadnych prac zachowawczych. Kościół został pozostawiony sam sobie i proces destrukcji nie został wstrzymany.
Jaką wartość historyczną posiada ocalały kościół?
Sam budynek jest cennym zabytkiem pod kątem architektury, a jego znaczenie historyczne można przyrównać do ocalałych kościołów pokoju w Jaworze i Świdnicy (trzeci w Głogowie został zniszczony) oraz kościołów łaski w Jeleniej Górze, Kamiennej Górze, Miliczu czy Cieszynie (w Kożuchowie i Żaganiu pozostały tylko wieże). Ponadto ten Dom Modlitwy „mówi” o losach tysięcy mieszkańców Śląska, którzy przez prawie 100 letni okres pozbawieni byli całkowitej wolności religijnej oraz o prześladowaniach i represjach jakie musieli znosić w wyniku kontrreformacji. Dotyczyło to nie tylko kościoła luterańskiego, ale wszystkich innych kościołów protestanckich. Ten Dom Modlitwy jest pomnikiem historycznym wspominającym ludzi, którzy z utęsknieniem oczekiwali na odzyskanie wolności religijnej i równego traktowania wszystkich mieszkańców Śląska.
Tło historyczne
Represje protestantów na Śląsku były kontynuacją prześladowań rozpoczętych wcześniej w Czechach już w trakcie Wojny XXX-letniej (1618-1648) po Bitwie pod Białą Górą w 1620 roku. Władający Śląskiem cesarz Ferdynand II Habsburg wprowadził kontrreformację na terenach mu podległych, aby zmusić mieszkańców do przyjęcia rzymskokatolicyzmu.
W następstwie represji odebrano kościoły protestantom, pastorów wygnano na emigrację, wprowadzono zakaz prowadzenia jakiejkolwiek działalności kościelnej jako nielegalne, a cesarskie władze stosowały wszelkie sposoby, aby uzyskać zamierzony cel. Zmuszano ich do wnoszenia opłat katolickim duchownym za wszelkie czynności kościelne, chrzty dzieci i śluby musiały odbywać się w kościołach katolickich, zmuszeni byli do obchodzenia wszystkich świąt rzymskokatolickich, sieroty z rodzin protestanckich były odbierane i przekazywane do rodzin katolickich, Biblie i książki chrześcijańskie (nie katolickie) były konfiskowane i niszczone itd. Władze lokalne karały z wielką surowością każdy przejaw przekraczania nakazów. W wyniku tego nastąpił wielki exodus protestantów. Ponad 200 tysięcy osób udało się na emigrację jedynie z Górnego Śląska do Łużyc Górnych w Saksonii, Prus, Polski czy USA. Ci, którzy pozostali, spotykali się potajemnie po domach, w lasach (obecnie miejsca te określane są jako kościoły leśne) w celu wspólnej modlitwy i czytania Słowa Bożego.
Po roku 1742, gdy Śląsk w większości został przejęty przez Prusy, król Fryderyk II Wielki przywrócił prawa obywatelskie protestantom, a także możliwość piastowania stanowisk państwowych. Aby uniknąć ponownych zamieszek na tle religijnym na ziemiach jemu podległych, świątynie odebrane protestantom przez katolików pozostały w ich rękach. Natomiast wydał zgodę na budowę kościołów dla protestantów, które nazywano Domami Modlitwy. Wkrótce na terenie Śląska wzniesiono ponad 200 Domów Modlitwy, ich liczba na terenie Dolnego Śląska była znaczenie większa jak na Górnym Śląsku. Od tego momentu na Dolnym Śląsku, można spotkać we wsiach i małych miasteczkach istnienie po sąsiedzku dwóch kościołów, protestanckiego i katolickiego. Stały się one symbolem tzw. „Śląskiej Tolerancji” religijnej, zjawiskiem unikalnym w skali świata w tamtym okresie czasu.
Linki
Projekt odbudowy Domu Modlitwy w Øomnicy.
Rząśnicki Dom Modlitwy w Łomnicy.
Przewodnik po zabytkach reformacji na Łużycach Górnych i Dolnym Śląsku.
Reformacja na Śląsku Górnym i Śląsku Cieszyńskim.
Prezentacja Kościoła Pokoju w Jaworze.
0 komentarzy