Dawna pastorówka, obecnie kaplica kościoła Ewangelicko-Augsburskiego
Zapraszam na cykl podróży do miejscowości i miejsc, które w swojej historii zapisały się jako miejsca mające wpływ na rozwój protestantyzmu.
Nowy Kościół (niem. Neukirch) – wieś w gminie Świerzawa, powiat złotoryjski, województwo dolnośląskie.
Jadąc samochodem drogą między Jelenią Górą, a Złotoryją przejeżdżamy przez wieś o nazwie Nowy Kościół. Na pierwsze spojrzenie miejscowość nie robi większego wrażenia. Jednak wrażenia są często mylące. Jest to jedna z nielicznych miejscowości na Śląsku, która miała wpływ na rozwój reformacji w całym regionie Śląska.
Pierwsze wzmianki o miejscowości w dokumentach pochodzą z 1228 r. pod nazwą Nova ecclesia, a od XIV w. w dokumentach stosowano nazwę Neukirch. Miejscowość do 1312 r. należała do księcia jaworskiego, i tegoż roku nabył ją ród von Zedlitzów.
Dawny kościół ewangelicki
W 1319 r. wzniesiono zamek. Obecnie zachowały się tylko ślady jego istnienia w postaci pozostałości parku, fos i bramy z pierwszej połowy XIX w. Jeszcze po zakończeniu II wojny światowej istniał okazały neogotycki pałac (zbudowany na miejscu starego zamku), który nie został zagospodarowany, uległ zniszczeniu po wojnie, a w końcu został rozebrany. Ten stary zamek był miejscem, w którego murach w 1518 r. wygłoszono pierwsze w historii Śląska kazanie reformacyjne. Zostało ono wygłoszone przez ucznia Marcina Lutra, Melchiora Hoffmana.
Rodzina von Zedlitzów przyjęła naukę Lutra i pan zamku stał się jej gorliwym propagatorem na terenie Śląska, tak że po pewnym czasie miejscowość była centrum rozwoju luteranizmu (reformacji). Tutaj też powstała pierwsza szkoła dla pastorów. Jedną z najcenniejszych pamiątek ocalałych z pałacu jest obraz „Kazanie Lutra” z 1580 r. znajdujący się obecnie w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu.
We wsi można obejrzeć piękny kościół luterański (obecnie katolicki) wybudowany w latach 1749-1754 oraz jego wieżę z 1853 r. W murach kościoła oraz otaczającym go murze, znajdują się fragmenty nagrobków i epitafiów z XVII-XIX w. Obok kościoła znajduje się dawna pastorówka, obecnie kaplica kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.
Ponadto we wsi można zobaczyć:
- ruiny romańskiego kościoła wzmiankowanego w 1228 r. (od lat 20 XIX w. nie jest użytkowany),
- dąb szypułkowy o obwodzie 570 cm przy ul. Kolejowej,
- krater wulkaniczny Jeziorna, malowniczy przełom rzeki Kaczawy.
W 1895 wybudowano linię kolejową ze Świerzawy do Złotoryi.
Okolice Nowego Kościoła słyną z największych i najbogatszych złóż agatów w Sudetach oraz złóż rud miedzi, którą wydobywano w głębinowej kopalni „Nowy Kościół” w latach 1955-1968.
Jeśli będziesz w okolicy, odwiedź tę wyjątkową miejscowość…
Linki
Przewodnik po zabytkach reformacji na Łużycach Górnych i Dolnym Śląsku.
