Od potencjału do wielkości biuro@instytutdidaskalos.pl
Zaznacz stronę

Exodus Schwenckfeldystów z Twardocic do Berthelsdorf

maj 2, 2018 | historia protestantów, miejscowości, niezwykłe historie

Schwenkfeldyści w Berthelsdorf.

Kontynuujemy naszą podróż śladami Schwenkfeldystów. Na ostatniej wycieczce historycznej byliśmy w Twardocicach, by odnaleźć tajemniczy pomnik ukryty w lesie, zaledwie 600 metrów od centrum wsi. Dzisiaj udajemy się do miejscowości Berthelsdorf w Niemczech (Saksonia), która stała się pierwszym miejscem schronienia po ich ucieczce z Twardocic i okolicznych wsi. Chcemy zwiedzić miejscowość i odnaleźć ślady pozostałe po Schwenkfeldystach.

Berthelsdorf

Miejscowość leży około 30 km od przejścia granicznego Görlitz-Zgorzelec w kierunku południowo-zachodnim, około 1,5 km od Herrnhut.

Właścicielem wsi Berthelsdorf był hrabia Mikołaj Ludwik von Zinzerdorf. Od roku 1722 pozwalał na osiedlenie się biblijnych chrześcijan z Czech i Śląska oraz zapewniał im protekcję. W swoich ojczyznach byli prześladowani w wyniku rozpoczętej rekatolizacji  po zakończeniu wojny trzydziestoletniej (1618-1648). W jego dobrach Bracia Czescy założyli miejscowość Herrnhut, która wpłynęła na rozwój kościoła i misji chrześcijańskich po całym świecie. Zinzendorf  pozwolił Schwenkfeldystom na osiedlenie się w samym Betersdorf i w okolicznych wsiach.

Wyznawcy Chwały Chrystusa, tak siebie nazywali, uciekając zabrali ze sobą jedynie co mogli unieść, głównie jedzenie i książki. Przemieszczając się nocami w miesiącach zimowych przez lasy, strumienie i rzeki z małymi dziećmi na rękach i starcami u ich boku, musieli także chronić się przez wojskami Habsburgów. Gdy przekroczyli rzekę Kwisę znaleźli się w Saksonii. Po wyczerpującej ucieczce i w trudnym położeniu materialnym, pomocną dłoń dla najbiedniejszych podali menoniccy kupcy z Holandii i zamożni mieszkańcy Görlitz.

Schwenkfeldyści znani ze swojej pracowitości i przedsiębiorczości szybko podjęli się po przybyciu na nowe miejsce działalności rzemieślniczej i rolniczej. Po uzyskaniu odpowiednich zasobów finansowych zakupili działki i podbudowali skromne domy oraz zabudowania gospodarcze w miejscach ich rozlokowania.

Pomnik pamięci

W wyniku rozmów z mieszkańcami dowiedzieliśmy się, że na lokalnym cmentarzu ewangelickim znajduje się pomnik upamiętniający ich zamieszkanie w Berthelsdorf. Docierając na teren cmentarza przykościelnego po prawej stronie (od ulicy) znajduje się pomnik Schwenfeldystów. Pomnik (zdjęcia w galerii poniżej) został postawiony w 1934 roku z inskrypcją o treści:

Zum Andenken and die hier ruhenden in den Jahren 1725-1734 aus Schlesien emflohenen, glaubenstreuen Schwenckfelder. Errichter liebevoller und dankbarer Errinerung durch die Schwenckfelder,  Pennsylvaniena. 1934.

ang.

In memory of the faithful Schwenckfelder refugees from Silesia 1725-1734 whose remains rest in this place, erected in loving and grateful remembrance by the Schwenkfelders of Pennsylvania. 1934.

pol.

Ku pamięci wiernym Schwenckfeldystom uchodźcom ze Śląska 1725-1734, których szczątki spoczywają w tym miejscu, wzniesiony z miłości i wdzięczności przez pamiętających Schwenkfeldystów z Pensylwanii. 1934.

Muzeum Schwenkfeldystów

Innymi pozostałymi śladami po Schwenkfeldystach są ocalałe i wybudowane przez nich budynki znajdujące się w zachodniej części Berthelsdorf. W jednym z budynków przy ulicy Obere Dorfstraße 10/12 znajduje się obiekt, w którym planuje się utworzenie muzeum Schwenkfeldystów. Dowiedzieliśmy się, że ten budynek jest jedynym ocalałym na świecie domem spotkań Schwenckfeldystów zachowanym w stanie oryginalnym. Nazywa się go „Schwenkfelder Kirche” lub „Betsaal der Schwenkfelder”.  Po odrestaurowaniu oprócz muzeum obiekt ma pełnić funkcję spotkań i informacji.

Duchowa odnowa

13 sierpnia 1727 roku Bracia Morawscy oraz pietyści ewangeliccy doświadczyli w odpowiedzi na swoje modlitwy wylania Ducha Świętego w kościele luterańskim w Betersdorf, tak jak miało to miejsce w dniu Zielonych Świąt. To wydarzenie zmieniło bieg historii wspólnoty w Herrnhut oraz wpłynęło pozytywnie na życie duchowe mieszkańców całej okolicy. Doświadczenie to przyniosło także ożywienie do serc Schwenfeldystów po latach ich prześladowań na Śląsku i pogłębiło ich życie duchowe, a także codzienną pobożność.

Ucieczka do Pensylwanii

Schwenckfeldystom nie dane było zapuścić na długo korzeni w Berthelsdor. Na początku 1732 roku rząd Austrii rozpoczął naciskać na rząd Saksonii w Dreźnie, aby wydano im ich zbiegłych obywateli, którzy znaleźli u nich schronienie. Rząd Saksonii poinformował Zinzendorfa, aby 17 lipca tegoż roku udzielił informacji na ich temat. Zinzendrof czynił wszystko, co było w jego mocy, aby chronić Schwenkfeldystów. 4 kwietnia 1733 roku przedstawiciel rządu Saksonii poinformował go ostatecznie, że nie może już dłużej udzielać im schronienia oraz zapewnił rok czasu przygotowania na opuszczenie kraju.

Dzięki wstawiennictwu hrabiego Zinzendorfa w rządzie Anglii za Schwenckfeldystami, uzyskał on pozwolenie na ich osiedlenie się w Pensylwanii, w Ameryce Północnej. Schwenckfeldyści rozpoczęli przygotowywać się do emigracji. 20 kwietnia 1734 roku pierwsza grupa opuściła Berthelsdorf udając się w kierunku rzeki Łaby do miejscowości Pirna. W ślad za nią podążyły następne grupki. W momencie gdy wszystkie grupki dotarły, w tym samym dniu łodziami odpłynęli do Hamburga. W sumie było 180 osób, a była to pierwsza duża grupa emigrująca do USA.

W Hamburgu rodzina kupiecka Van der Smissen udzieliła wsparcia finansowego i ugościła całą grupę przez 11 dni oraz pokryła koszta dopłynięcia do Holandii. W mieście holenderskim Haarlem inna menonicka rodzina kupiecka van Buissant udzieliła gościny dla całej grupy przez 15 dni oraz wykupiła dla wszystkich bilety na statek St. Andrew płynącym do Ameryki Północnej, którego kapitanem był John Stedman. Statek odpłynął z pierwszą grupą Schwenckfeldystów 28 czerwca 1734 roku, a dotarł do portu w Filadelfii 22 września. W trakcie podróży przez ocean zmarło 9 osób, sześcioro dzieci, mężczyzna w wieku 20 lat, młoda matka i sędziwa wiekiem kobieta. Ciała zmarłych zostały wrzucone do morza.

Po zapuszczeniu korzeni w nowej ojczyźnie w tych pionierskich dla nich latach, w roku 1742 nieoczekiwanie otrzymali zaproszenie od króla Prus Fryderyka Wielkiego powrotu do ich ojcowizny, który zapewnił im zwrot ich własności i zapewnienie wolności religijnej, gdy Śląsk po wojnach został przejęty przez Królestwo Prus. Jednak nikt ze Schwenckfeldystów nie chciał powrócić na arenę scen, gdzie prześladowano ich za wiarę w Boga Biblii.

Linki

Twardocice.

Pomnik w Twardocicach.

Historie …

Mapa Berthelsdorf.

The Schwenkfelders of Pennsylvania.

Muzeum w roku 2017.

Muzeum przed remontem.

Pomnik wdzięczności na cmentarzu.

Schwenkfelders in Silesia & Germany.

Schwenckfeld’s Homelands.

Zur Geschichte und Restauration des Schwenkfelder Hauses in Berthelsdorf.

Berthelsdorfz drona.

Najbliższe okolice Berthelsdorf z drona.

Centralny Kościół Schwenkfeldystów w USA.

Kanał Schwenkfeldystów na youtube.

Bibloteka i Centrum Dziedzictwa Schwenkfeldystów.

Stowarzyszenie potomków Schwenkfeldystów na wygnaniu.

The Schwenkfeldian. Fall 2017

Przewodnik po zabytkach reformacji na Łużycach Górnych i Dolnym Śląsku.

Zobacz inne wpisy w tej kategorii:

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *